W kręgu kultury i przemysłu.
Studia z dziejów Zabrza w XX wieku
Redakcja naukowa: Zbigniew Gołasz
Muzeum Miejskie w Zabrzu, Instytut Pamięci Narodowej Odział w Katowicach,
Katowice 2015, 400 stron, okładka twarda
Książka zawiera teksty wygłoszone podczas konferencji naukowych: „Zabrzańska gospodarka w cieniu polityki i ideologii”(Zabrze2011 r.) oraz „Pomiędzy przymusem a niezależnością. Kultura w Zabrzu w XX w.” (Zabrze 2012). Opublikowano siedem artykułów poruszających zagadnienia związane z zabrzańskim przemysłem w XX wieku, w różnych uwarunkowaniach politycznych i ekonomicznych, a także dziewięć tekstów dotyczących zabrzańskiej kultury i jej twórców w kontekście burzliwych przemian politycznych, społecznych i narodowościowych, jakie dokonały się w ubiegłym stuleciu. Ich autorami są m.in. pracownicy naukowi Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Katowicach, Muzeum Miejskiego w Zabrzu, Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu, Muzeum w Tarnowskich Górach, Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach oraz publicyści. Wydawnictwo nie wyczerpuje wszystkich zagadnień związanych z poruszonymi tematami. Jest jednak kolejnym krokiem w kierunku opracowania obszernej, wyczerpującej syntezy dziejów miasta i jego mieszkańców w XX w. Istotnym, bowiem Zabrze, jedno z większych i ważniejszych miast okręgu przemysłowego, nie dysponuje współczesną monografią historyczną, a dotychczasowe opracowania, zarówno polskie, jak i niemieckie, są nieaktualne i mało obiektywne.
Spis treści:
Część I. Kultura w Zabrzu w XX wieku. Wybrane zagadnienia
Krzysztof Gwóźdź
Zabrzańskie organizacje strzeleckie jako przejaw kultury mieszczańskiej
Dawid Kubieniec
Obraz życia kulturalnego i towarzyskiego w Zabrzu
Piotr Hnatyszyn
Szkoła muzyczna Johannesa Pionczyka 1917//1918–1945
Bernard Linek
Polityka kulturalna nazistów wobec robotników zabrzańskich. Na podstawie gazety „Kohle und koks”
Zbigniew Gołasz
Kultura w Zabrzu w pierwszych latach po drugiej wojnie światowej. Próba charakterystyki
Sebastian Rosenbaum
„Wielkie dzieło pielęgnowania kultury socjalistycznej”. Zabrzański wrzesień 1965-1989
Bogusław Tracz
Kościół i kultura niezależna w Zabrzu w latach osiemdziesiątych XX wieku
Grażyna Barbara Szewczyk
Janosch. Między prawdą a zmyśleniem
Krzysztof Karwat
Stanisław Bieniasz. Dramaty pisarskich wyborów: między Zabrzem a Mettmann
Część II. W cieniu polityki i ideologii. Przemysł zabrzański w XX wieku
Piotr Hnatyszyn
Browar obywatelski w Zabrzu
Adam Frużyński
Zabrzański przemysł wydobywczy i ciężki 1933–1989
Mirosław Sikora
Zabrze w niemieckiej produkcji zbrojeniowej 1939–1944
Zbigniew Gołasz
Wpływ stacjonowania Sowietów na przemysł zabrzański w 1945 roku
Zenon Szmidtke
Praca represjonowanych politycznie żołnierzy – górników w kopalni „Mikulczyce”
Bogusław Tracz
„Zabrze na przedzie, prowadzi Zabrze w socjalistyczną dal”. Zabrzańskie konteksty idei współzawodnictwa pracy
Zbigniew Barecki
Zakończenie eksploatacji węgla przez skonsolidowaną kopalnię „Pstrowski” w Zabrzu
