Żydzi na Górnym Śląsku w XIX i XX wieku

pod redakcją Barbary Kalinowskiej-Wójcik i Dawida Kellera

Muzeum w Rybniku, Uniwersytet Śląski w Katowicach, Rybnik-Katowice 2014, 736 stron, okładka miękka

Seria: Zeszyty Rybnickie nr 14

Potężna praca zbiorowa zawierająca teksty wygłoszone na międzynarodowej konferencji pod tym samym tytułem, która odbyła się w Rybniku i Katowicach. Książka zawiera aż 41 artykułów naukowych poświęconych zagadnieniu społeczności żydowskiej na Górnym Śląsku. Wśród autorów wielu znanych badaczy i naukowców.

Spis treści:

Słowo wstępne 15
Wprowadzenie 17

W państwie pruskim

Leszek ZIĄTKOWSKI – Przestrzeń prawna i przestrzeń społeczna osadnictwa żydowskiego na Górnym Śląsku w początkach XIX wieku
Halina DUDAŁĄ – Konwersje Żydów na katolicyzm na Górnym Śląsku (XVII–XIX wiek)
Bogdan KLOCH – Ludność żydowska we wsiach powiatu rybnickiego w XIX wieku – geografia zasiedlenia i liczebność
Barbara KALINOWSKA-WÓJCIK – Działalność Związku Gmin Synagogalnych Rejencji Opolskiej do podziału Górnego Śląska w 1922 roku
Marek Paweł CZAPLIŃSKI – Sierociniec żydowski w Rybniku w latach 1893–1922
Norbert MIKA – Między patriotyzmem a antysemityzmem. Tendencje ideologiczne w komunikatach prasowych „Nowin Raciborskich” na przełomie XIX i XX wieku
Tamara WŁODARCZYK – Społeczne, religijne i gospodarcze związki żydowskich mieszkańców Górnego i Dolnego Śląska w XIX i XX wieku

Między dwiema wojnami

Paweł PARYS – Informacje o Żydach w aktach powstańczych (komunikat)
Waldemar GORKI Gorki – Treści propagandowe wykorzystane przez polskich przedsiębiorców i rzemieślników w ich konfrontacji z konkurencją żydowską na Górnym Śląsku w okresie międzywojennym
Marcin WODZIŃSKI – Antysemicka prasa w województwie śląskim 1922–1939. Programy, retoryka, skutki
Anna GRABOWSKA-ROGUS – Obraz Żyda i narodu żydowskiego w „Sztandarze Polskim i Gazecie Rybnickiej” w latach 1927–1939 (wybrane zagadnienia z elementami analizy porównawczej)
Anna NOVIKOV – Niemcy? Żydzi? Polacy? B’nai B’rith w Katowicach w latach 1922–1927
Urszula BIEL – Życie kinowe społeczności żydowskiej na terenie Górnego Śląska w okresie międzywojennym
Dawid KELLER – Życie gospodarcze rybnickich Żydów od początku XX wieku do wybuchu II wojny światowej

W czasach narodowego socjalizmu

Matthias LEMPART – Niemcy wyznania żydowskiego a antysemityzm w publicznej propagandzie nazistów przed 1933 rokiem w prowincji górnośląskiej
Ryszard KACZMAREK – Hańba rasowa (Rassenschande) – teoria i praktyka stosowania ustawodawstwa rasowego w niemieckim wymiarze sprawiedliwości na Górnym Śląsku
Mirosław WĘCKI – Kwestia żydowska w aktach górnośląskiej NSDAP (1933–1945)
Janusz OSZYTKO – Dzieło miłosierdzia opolskich sióstr szpitalnych św. Franciszka wobec prześladowanych Żydów w świetle nieznanych dokumentów z lat 1939–1940

W czasach komunistycznych

Zbigniew GOŁASZ – Żydzi w Zabrzu w pierwszych latach po II wojnie światowej
Roman SMOLORZ – Żydzi śląscy w drodze do Palestyny/Israela. Przyczynek do stosunków wewnątrzżydowskich w okupowanych Niemczech
Zbigniew BERESZYŃSKI – Represyjne działania władz komunistycznych na Opolszczyźnie wobec osób pochodzenia żydowskiego w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XX wieku
Ksawery JASIAK – Errata do biografii Józefa Grottego – żydowskiego ocalonego, kapitana Urzędu Bezpieczeństwa, przymusowego emigranta
Renata SKOCZEK – Cmentarz żydowski w Chorzowie. Okolicznościzwiązane z jego likwidacją

Rozwój gmin żydowskich na terenie Górnego Śląska

Janusz SPYRA – Żydzi na pograniczu śląsko-śląskim. Przyczynek do dziejów ludności żydowskiej w Boguminie i okolicach
Beate DUDEK – Żydzi w Bytomiu w XIX wieku
Joanna LUSEK – Fundacje stypendialne gminy żydowskiej w Bytomiu dla młodzieży męskiej (II połowa XIX – I połowa XX wieku)
Dariusz WALERJAŃSKI – Nieznane losy synagogi w Antonienhütte na tle dziejów gminy żydowskiej w Rudzie Śląskiej – Wirku
Krzysztof GWÓŹDŹ – Powstanie i rozwój gminy żydowskiej w Tarnowskich Górach
Jan DELOWICZ – Społeczność żydowska w Żorach na przełomie XIX i XX wieku

Rola jednostki i rodziny w życiu polityczno-społeczno- -gospodarczym regionu górnośląskiego

Adam FRUŻYŃSKI – Od karczmy do koncernu – wzloty i upadki fortuny Friedländerów
Maciej BORKOWSKI – Friedlaenderowie. Najbogatsza rodzina żydowska Opola
Piotr HNATYSZYN – Max Böhm i Loebel Haendler – zabrzańscy przedsiębiorcy i dobroczyńcy
Małgorzata PŁOSZAJ – Historia rybnickiej rodziny Haase
Michał HANKUS – Karol Korn – twórca żydowskich i chrześcijańskich obiektów sakralnych w Bielsku-Białej i okolicach
Marek WÓJCIK – Od arendy po ikonologię. Rzecz o rodzinie Panofsky i jej górnośląskich korzeniach
Bożena KUBIT – Oscar Troplowitz i jego gliwickie korzenie
Ignacy EINHORN – Z Koźla do Nowego Jorku. Losy dr Siegmunda Haddy – ostatniego ordynatora Szpitala Żydowskiego we Wrocławiu

Pamięć i jej odzyskiwanie

Ruth Parish BEEDLE – Aronade. Życie rybnickiej rodziny żydowskiej
Marta PASZKO – Muzeum jako miejsce odzyskiwania pamięci. O wystawie „Rybniccy Żydzi”
Jacek KAMIŃSKI – Materialne pamiątki po rybnickich Żydach
Krzysztof BIELAWSKI – Żydowska historia lokalna a wyzwania współczesnego muzeum