Nadzorować, interweniować, karać
Nazistowski obóz władzy wobec Kościoła katolickiego
w Zabrzu (1934–1945). Wybór dokumentów
Oprac. Sebastian Rosenbaum i Mirosław Węcki
Instytut Pamięci Narodowej Odział w Katowicach,
Katowice 2010, 412 stron, okładka twarda
Ponad dwieście zgromadzonych w tym tomie dokumentów przynosi obraz polityki partii nazistowskiej wobec Kościoła katolickiego na terenie Zabrza, wówczas jednego z najludniejszych miast Górnego Śląska. Tytułowa triada „nadzór – interwencja – karanie”, przywołana w sierpniu 1935 r. w piśmie gauleitera śląskiej NSDAP, Josepha Wagnera, determinuje główne linie owej polityki. Charakter publikowanych dokumentów jest bardzo zróżnicowany: od donosów, poprzez notatki na temat kazań, akta postępowań operacyjnych gestapo, sprawozdania sytuacyjne NSDAP na tematy kościelne, po charakterystyki księży i ich świeckich współpracowników. Teksty te łączy fakt powstania w orbicie nazistowskiego aparatu władzy: partii hitlerowskiej, jej organizacji członowych i afiliowanych, jak też organów policyjnych i administracyjnych. Dokumentacja oddaje więc nazistowski punkt widzenia problematyki kościelnej, łącznie ze specyficznym językiem, używanym w odniesieniu do Kościoła. Zastosowana w selekcji tekstów źródłowych mikrohistoryczna perspektywa – koncentracja na jednym mieście i wybór dokumentów możliwie zdywersyfikowanych, sięgających „w głąb” społeczeństwa – pozwala dostrzec trudne do uchwycenia w bardziej globalnych analizach historycznych niuanse postaw po obydwu stronach ideowej barykady: kościelnej i partyjnej. Publikacja jest zarazem próbą przywołania epizodów z dziejów Górnego Śląska w dobie nazistowskiej, które pozostają stosunkowo słabo spenetrowane w literaturze badawczej.
Opis wydawcy
